Previous Story
ՀԻՆ ՕՐԵՐԻ ՆԱՄԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
(պատմվածք)
Եղոն, (փաստաթղթերով՝ Եղյա), մորաքրոջս կրտսեր որդին էր՝ երեք ավագ և արդեն գյուղից դուրս հարս գնացած աղջիկների ծննդից հետո ծնված, հետևաբար առավել ու ավելի թանկ, սիրված ու գուրգուրված: Մեկ ամիս առաջ բանակ էր մեկնել, մինչ օրս հայտնի չէր ծառայության տեղը ու ահա առաջին նամակն է ստացվել Լեհաստանի ինչ-որ բնակավայրից: Չնկարագրեմ մորաքրոջս ուրախությունն ու հուզմունքը: Բայց նա տառաճանաչ չէ և նամակը բերել է, որ ես կարդամ և ոչ միայն կարդամ, նաև՝ պատասխան գրեմ: Եղոն էլ հազիվ-հազ է գրել, գրել է հազիվ կես էջ (հազիվ-հազ էր ավարտել ութնամյակը և, հավանաբար, մինչ բանակ գնալը մի քանի տարի էլ գրիչ չէր բռնել): Սկսեցի կարդալ, տեղ-տեղ՝ ենթադրաբար: «Մինչև նամակիս բուն իմաստին
անցնելը կարոտալի բարևներս բոլորիդ: Եթե հարցնեք ինձանից ես լավ եմ, տեղս լավ ա, կամանդիրս էլ ա լավ: Դժվար եմ խոսում ռուսերեն, բայց քիչ-քիչ կսովորեմ: Մեր չաստում ոչ մի հայ չկա: Պետք ա մի հատ շենք սարքենք, դրա համար էլ ես ստրոյբատում եմ: Ասում են, որ մի վեց ամիս հետո մեզ ուրիշ տեղ կտանեն, որ զենքով կրակել սովորենք: Ընդեղից էլ կգրեմ հասցես, որ նամակ գրեք: Այքանով ավարտում եմ նամակս: Մնամ ձեր նամակին սպասող ձեզ կարոտած Եղո:» Ամեն տողից հետո մորաքույրս Եղոյին ուղղված որևէ բացականչություն է արձակում. վա՜խ, ջանիդ մեռնեմ, ա՜խ, խելքիդ մատաղ, ջա՜ն, սրտիս կտոր և այլն: Նրա պահանջով կարդում եմ մի քանի անգամ: Բայց ես ութերորդի տարեվերջյան քննություններին եմ պատրաստվում և ուզում եմ, որ մորաքույրը շուտ վերջացնի ու ինձ մենակ թողնի: Բայց ի՜նչ… Նա ուզում է, որ հենց հիմա պատասխան նամակ գրեմ: Հնար չկա, մերժել կամ հետաձգել չեմ կարող, գիտեմ՝ նեղացկոտ է. կխռովի և մի քանի շաբաթ կամ մի քանի ամիս մեր տուն չի գա: Նա տեղավորվում է աթարով վառվող վառարանի մոտ, ձեռքն է առնում գուլպայի կիսատ գործվածքը և գործելով սկսում է մենախոսել-թելադրել որդու նամակը: Նա թիկունքով է դեպի ինձ նստած և չի կարող տեսնել. ես գրու՞մ եմ, թե՝ ոչ: Ես, իհարկե, գրում եմ, գրում եմ՝ բաց թողնելով նրա մայրական սիրո անթիվ անհամար զեղումները, մտովի խմբագրում եմ, թղթին եմ հանձնում էականը: Կարծես թե մենախոսել-թելադրելը վերջացրեց ու ես գրելով ամսաթիվը՝ ծալում եմ նամակը և ուզում եմ դնել ծրարի մեջ ու փակել՝ նա թե.
-Հլա կարդա՝ լսեմ-տեսնեմ. խո պան պաց չեմ թողի:
Կարդում եմ… Մորաքույրս կտրուկ ոտքի է կանգնում, զայրութից կարմրում ու գրեթե ճչալով հարձակվում է.
-Էս մե ժամ ա՝ ասըմ եմ՝ էս գրի, էն գրի, տու հե՞ր ես էրկու տող գրի, գլխառադ ես արի, խա՞, ղանջղ: Քո գրածը գլխիդ կպնա, պետքս չի, ես էլ քեզի մարդատեղ եմ տրի…,- թողեց ու դուռը շրխկացնելով հուզված հեռացավ:
Օրս փչացավ: Չի ստացվում կենտրոնանալ պարապմունքների վրա: Նախ մտքում մեղադրում ու նախատում եմ նրան այն բանի համար, որ նա նամակում կարևոր է համարում բոլոր տեսակի անհարկի զեղումները, որոնցով սկսում ու վերջացնում էր բոլոր նախադասությունները: Հետո սկսում եմ զղջալ ու նախատել ինքս ինձ. ախր գրել-մրելու հետ սեր եմ, ինչու՞ չգրեցի այն ամենը, ինչ նա էր թելադրում, իմ ի՞նչ գործն է ջոկջկել հարկինն ու անհարկինը, ախր նա այդպես էր զրուցում Եղոյի հետ, ես դա գիտեմ մանկությունից մինչ օրս: Նա երևի հիմա զայրութից տեղը չի գտնում, գուցե արտասվում է, գուցե հանգստանալուց հետո մեկ ուրիշին կդիմի… Եվ որոշում եմ անմիջապես գրել նամակն այնպես, ինչպես ինքն էր թելադրում քիչ առաջ, միայն թե ոչ թե նրա խոսվածքով, այլ՝ գրական: Համոզված եմ, որ եթե նրա խոսվածքով գրեի՝ այս անգամ էլ կզայրանար, թե՝ այ աղչի, « հե՞ր ես կեղավարի գրի, ինչի՞ չես քաղաքավարի գրի» (քաղաքավարի, այսինքն՝ գրական): Գրում եմ և հեշտությամբ էլ գրվում է՝ տեղը-տեղին: Երկու անգամ մշակում եմ՝ աշխատելով որքան հնարավոր է իր բառերով ու իր ձևակերպումներով լինի: Մաքրագրում եմ ու շտապում մորաքրոջս տուն, որը հեռու չէ: Նա նստած է պատշգամբում և կարտոֆիլ է մաքրում: Մոտենում եմ, չի նայում երեսիս. պատշգամբից արդեն տեսած կլինի: Նրա դեմ հանդիման կանգնած՝ սկսում եմ կարդալ.
«Նախ և առաջ շատ կարոտալի բարևներս քեզ, իմ կյանք ու արև, իմ երկինք ու լուսին Եղո ջան: Մեռնեմ էն սև-սև աչքերիդ, ամեն օր, ամեն ժամ քո մասին եմ մտածում, կոկորդովս հացը չի անցնում. մտածում եմ՝ յարաբ Եղոս կուշտ ա՞, թե՝ սոված: Նամակդ էսօր ստացանք: Մեռնեմ էս նամակը գրած մատներիդ, աշխարքով մեկ եմ եղել, պաչել եմ, կպցրել եմ աչքերիս, որ հոտդ առնեմ, որ կարոտս առնեմ: Թե հարցնելու լինես ինձանից՝ ես լավ եմ, մենակ քո կարոտությունն եմ քաշում, մեռնեմ տեսքիդ: Եղո ջան, տղաս, քեզ լավ նայի, որ պառկում ես քնելու՝ մեջքդ լավ ծածկի, որ չմրսես՝ հիվանդանաս: Ես քեզ մատաղ լինեմ, ցավդ թող ինձ գա, թող քո մազը չծռվի, մեռնեմ էն սև մախմուր մազերիդ: Կամանդիրիդ միշտ լսի, չհակառակվես, ինչ-որ կասի՝ տեղը-տեղին արա: Որ դու այդտեղ նեղության մեջ լինես՝ իմ սիրտը այստեղ կթուլանա, կմարի: Չալոն էլ ա կարոտում քեզ, մինչ նկարդ ցույց չեմ տալիս՝ լափ չի ուտում: Կապը վզից բացել եմ, բայց մեկ ա՝ ոչ մի տեղ չի գնում, ամբողջ օրը տխուր-տրտում իրա տեղը պառկած ա, ոնց որ հիվանդ լինի, երևի քեզ ա սպասում: Իմ խելոք բալա, ընկերներիդ էլ բարևի իմ կողմից, կյանքիդ ղուրբան լինեմ, բոյ-բուսաթիդ կարոտել եմ, մեկ էլ ե՞րբ կտեսնեմ քեզ, իմ ծաղիկ, վարդ ու բլբուլ…» և այլն, և այլն: Ընթացքում նկատեցի, որ մորաքույրը թողեց կարտոֆիլ մաքրելը, սկսեց նայել երեսիս ու երբ վերջացրի՝ գորովանքով ասաց.
-Աղջի, ղանջղ, որ ըտենց սիրուն-սիրուն կարմ ես գրել, հե՞ր չիր ծեր տանը ըտենց գրըմ, հը՞: Ես էլ էնքա՜ն հռսոտվամ…
Մեղավոր ժպտում եմ: Այս նամակագրությունը դեռ տևելու է երկու տարի: Ի՜նչ արած…
ԶԵՄՖԻՐԱ ՍԱՐԳՍՅԱՆ
08.02.2020
