Previous Story
«Մաքրությունը բուրմունք ունի». Անրի Վերնոյ
Արևի մուտքը դեպի մեր սենյակ արգելված էր փոշու բազմաթիվ շերտերից ու ճանճերի ծերտերից անթափանց դարձած ապակիների պատճառով։ Անձրևը այդ ամենը շաղախել դարձրել էր ապակիներին կպած ու չորացած լափ։ Սենյակի մյուս մասը նույնպես, ինչպես երևում էր, ավելի ու խոզանակի երես չէր տեսել։
Անհրաժեշտ եղավ օրվա մեծ մասը հատկացնել հատակը լվանալու, ապակիները քերելու, կահույքը փայլեցնելու, պատից պոկվող պաստառները սոսնձելու գործին։ Սեղանին հայտնված ասեղնագործ սփռոցը, մահճակալներին փռված մեր ձյունաթույր սավանները, բազմոցի վրա գցված գույնզգույն ծածկոցը և նորից թափանցիկ դարձած ապակիներից ներխուժող արևը սենյակում ստեղծեցին աշխույժ տրամադրություն։
Մաքրությունը բուրմունք ունի։
Մեր տանից մաքրություն էր բուրում։
Մորաքույր Աննան, որ ստանձնել էր տնտեսության ու խոհանոցային գործերը, պահարանի հարկաբաժիններից մեկի վրա դրեց մի մեծ պուտուկ մուրաբա, որ պատրաստված էր մեր թողած երկրի վարդի թերթիկներից։ Ոչ ոք իրավունք չուներ ձեռք տալու մուրաբային, որովհետև դա վերապահված էր միմիայն իմ նախաճաշերին։
Ոչ ոքի չխանգարելու համար ես ապաստանել էի մեր փրքրիկ պատշգամբում և նայում էի իմ երեք ժրաջան մեղուներին, որոնք հերթով անցնում էին մի կարասիից մյուսը, դնդնացնելով մեր երկրի եղանակներից մեկը։
Մանկական մի զիլ, հարցասեր ձայն հանկարծ անշարժացրեց փեթակը, Ձայնը գալիս էր սանդղահարթակից։ Նախադասությունը հարցական էր, և մայրիկս իր իմացած ֆրանսերենով թարգմանեց հարցը.
– Ասա, մայրիկ, ի՞նչ է հայը։
Մենք չլսեցինք պատասխանը, բայց երեխան երկու անգամ բացեց դուռը, գլուխը ներս մտցրեց՝ տեսնելու ուրիշ մոլորակից եկած այդ մարսեցիներին։ Նա հուսախաբ էր եղել, նկատելով, որ մենք էլ իր նման միևնույն տեղում ունեինք քիթ, ունեինք աչքեր՝ տեսնելու համար, ոտքեր՝ քայլելու համար, ժպտուն դեմքեր և լայն շարժումներ, որոնք իրեն ներս էին հրավիրում։ Բայց մի ձայն նրան կարգադրեց վերադառնալ մայրական ապահով գիրկը, և տղան չքացավ։ Մի կարճատև պահ մեր հայացքները խաչաձևվեցին։ Նա այդպես էլ չիմացավ, որ Աննա մորաքույրը ձեռքը պահարանի դռնակին դրած սպասում էր, որ նրան հյուրասիրեր մեր համեղ վարդի մուրաբայից։
Ներս մտավ հայրս։
Նրա թևերը բեռնված էին նոր փաթեթներով, դեմքին շողում էին բարի լուրեր։ Բայց, սովորության համաձայն, չէր շտապում հաղորդել։ Նա թեք ընկավ բազմոցին, ապա դանդաղ գրպանից հանեց տպագիր մի թերթիկ, որի վրա ձեռքով գրված էր իր անունը։ Նա աշխատանքի էր ընդունվել Սեն-Լուիի շաքարի գործարանում, այնտեղ, ուր նպարեղենի խանութի համար արտադրում էին կապույտ տուփերի մեջ դասավորված հավասար, սպիտակ քառանկյուն կտորներ։
Նա մանրամասն պատմեց, թե ինչ է արել կեսօրից հետո։ Հայրիկս ամեն ինչ ներկայացնում էր հոյակապ պատմողի պրիզմայի միջով և ամեն ինչ նրա շուրթերին դառնում էր ավելի գեղեցիկ կամ ավելի ծիծաղելի։ Մարդ ուզում էր անվերջ լսել նրան։ Հետո պատմեց, որ հանդիպել է ուրիշ հայերի։ Եվ մեկի տնազն արեց, որ դեմքի մկանակծկում ուներ, ապա մի ուրիշի, որ մեծալուրջ ու խոժոռ տեսք ուներ։ Հետագայում որքան եմ զսպել ծիծաղս, հանդիպելով այդ մարդկանց, այնքան որ տնազը համապատասխանում էր իրականությանը։
Հետո սկսվեց մայրիկիս ու մորաքույրերիս ծանոթ մարդկանց անունների շարանը։ Նրանք ապրում էին Թապի Վեր փողոցում, Բեռնար Դյու-Բուա փողոցում, Դոմինիկեն փողոցում, Սենթ-Բարբ փողոցում։
Բոլոր այս մարդիկ շուտով պիտի այցելեին մեզ, ըստ հայկական սովորության առանց նախապես իմաց տալու։
Անրի Վերնոյ «Մայրիկ»
