Previous Story
ԳԱՅԱՆԵ ՓԱՅՏՅԱՆ. ՔՈՉ
(Հատված վիպակից)
1.– Քույ րի՛կ ջան, կներես, մի բան հարցնեմ` էս ո՞ւր ես գնում…Ձայնից սթափվեցի, աչքերս շտապ-շտապ մաքրեցի, բայց, չէ, արցունքներս ինձ բանի տեղ չդնելով, գլորվում էին:–Անհայտությո՛ւն,– ու տանջահար ու անօգնական ժպիտ եմ նկարում դեմքիս։ Բայց գիտակցելով, որ ինձ ուղղվածը հարց էր ու ես պարտավորէի պատասխանել` շարունակեցի.– Չգիտեմ, ուղղակի, Մոսկվայի տոմս եմ առել:Վարորդը, որին բացարձակ չեմ հիշում ու չգիտեմ ինչ դեմք ուներ, իր ձայնով հավերժացել է և ձուլվել ինձ։– Քույրիկ ջան, մի նեղվիր, էդ Աստված է դրել քեզ այդ ճանապարհին, նա էլ տիրություն կանի։– Հա՞ որ… Բայց լավ կլինի՞:– Հա, հա՛, քույրիկ ջան, դու մենակ մի նեղվիր, ա՛յ կտեսնես, ամեն ինչ լավ կլինի:Հանկարծակի լռություն տիրեց, արցունքներիս ծորակը փակվեց, պայուսակիցս թաքուն հանեցի հայելին, մի անգամ էլ նայեցի, տեսնեմ` հո ջրերը շատ չե՞ն վնասել մեծ քաղաքի համար պատրաստած աչքերս։ Վերջապես, օտար երկիր եմ գնում, ի՞նչ անենք, թե այնտեղ ինձ ոչ մեկը չի ճանաչում, ու ոչ մեկը չի սպասում …2.Մի վերջին անգամ էլ պտտվեցի հայելու առաջ, համոզվեցի` «ի՛նքնա…», ու դուրս եկա:Շու կան հսկայական էր, ինձ մի քանի րոպե էր հարկավոր կողմնորոշվելու: Առաջինը մոտեցա մի տաղավարի` գեղեցկադեմ ռուս աղջիկ էր կանգնած, ուզում էի հարցնել, թե իրենց մոտ տեղ կճարվի՞ աշխատան քի: Հասցրի մի քանի բառ մտքիս մեջ կրկնել, իրար կպցնել` տպավորություն թողնելու համար։ Մեկ էլ շուտասելուկի պես վրա տվեց իրենց մայրենի, մի քիչ էլ շուկայի բարբառով. «Ճիշտ եք նայում, իսկը Ձեր վրայով է, Ձեզ շատ կսազի»։Հասկացա` ոչ ես եմ իրենց պետք, ոչ էլ ինձ իրենց հագուստը։ Մի քանի քայլ արեցի ու հետևիցս լսեցի. «Հա՞յ ես, քո՛ւր ջան»: Չիմացա` թվա՞ց, թե իսկապե՞ս լսեցի… Բայց, չէ, կողքի տաղավարի մի անկյունում, իր աթոռը էս կյանքում գտած ու վրան պինդ նստած էր մի պինդ տղամարդ։–Ա՛յ քուրս, դժվար ա, դժվա՛ր էլ մի բան գտնես:Իր համար ավելի դժվար էր, որովհետև ինձ հագուստը չէ, որ հետաքրքրում էր։ Չէ՛, սա իմ խելքիբանը չէ, ավելի լավ է մյուս կողմն անցնեմ, այնտեղվարունգ, պոմիդոր ծախողներ են, ավելի բարի կլինեն։ Մոտեցա, կիսավարժ ռուսերենով մի քանի բառ ասացի: Մի ակնթարթ, ու սկսեցին կողքերից աշխուժանալ, հետո մի քիչ զարմացած մեկը հարցրեց.– Ты что, будешь овощи продавать, разве ты сможешь? (Ինչ է` բանջարեղե՞ն պիտի վաճառես, կարո՞ղ ես որ:)Նայելով աչք շոյող, կարմիր, պլպլան պոմիդորներին, որ կարծես դասավորել էին ըստ հերթականության, բայց մի քիչ հակառակ մեր կյանքին, ամենախոշորները գտնվում էին տակը, իսկ մանրերը փառահեղ բազմած էին վերևում. ինձ թվաց` ամենատակի պոմիդորներն անօգնական ինձ էիննայում ու խնդրում, որ իրենց ազատեմ այդ ծանր բեռից:– Конечно смогу (Իհարկե կարող եմ),–եզրափակեցի ես ու մտքիս մեջ պատկերացրի գոգնոցի գույնը, որ պետք է հա՛մ ինձ սազեր, հա՛մ էլ ներդաշնակ լիներ բանջարեղենի տեսքին։– Это она, да? (Սա այն աղջիկն է, այո՞),– լսվեց մի բամբ ձայն:– Слушаю, красавица. (Լսում եմ, գեղեցկուհի):Նայեցի ձայնի կողմը. արդեն հարազատ դարձած պոմիդորները մի վայրկյանում որբացան։ Դիմացս կանգնած էր հաղթանդամ մի տղամարդ, ու առաջին հարցը, որ լսեցի, դա այն էր`– У тебя есть телефон? (Հեռախոս ունե՞ս):– Нет (Ոչ),– պատասխանեցի:– Будет (Կլինի),– նորից ասաց նա:– Как это нет, такая красавица и телефона нет, будет! (Ինչպե՞ս թե ոչ, այսպիսի գեղեցկուհի և հեռախոս չունես, կլինի՛),– համոզիչ ասաց նա ու շարունակեց.– У тебя есть машина?(Ավտոմեքենա ունե՞ս):– Нет (Ոչ),– նորից պատասխանեցի ես:– Будет (Կլինի),– նորից ասաց նա:– А квартира, квартира есть? (Իսկ բնակարան,բնակարան ունե՞ս):–Нееет,–արդեն խեղճացած ասացի, մտածելով, որ հեռախոսը ոչինչ, գոնե մի բնակարան ունենայի Մոսկվայի կենտրոնում։– Квартира тоже будет (Բնակարան նույնպեսկլինի),– հաղթական եզրափակեց տղամարդը, հանդիսավոր բացեց իր չափերից կիլոմետրերով հետ ընկած ձեռքի ընկճված, փոքր պայուսակը, այն տեղից հանեց շատ փոքր ուղղանկյուն մի թուղթ ու մեկնեց ինձ:Ես էլ իմ հերթին բացեցի շնորհակալության տոպրակը, որն այդ օրը խնամքով տեղավորել էի պայուսակիս մեջ, մեջից հանելով տվեցի իրեն ու գնացի առաջ։ Նկատեցի, որ վերջանում եմ շուկայի հետ:Հոգնածությանս ավելացավ հիասթափությունս, բայց չէ, հեռվում նկատեցի մի երիտասարդի, որը չէր շտապում փակել իրեն հատկացված չորս քառակուսի տարածքը: Մոտեցա թե չէ` ինքը շատ քաղաքավարի, երևի մի քիչ էլ խղճահարությամբ,նայեց ինձ, որ ամբողջ աշխատանքային ժամանակս անց եմ կացրել մնացած աշխատողների հետ, բայց առանց քոռ կոպեկի։– Մեկը կա, ա՛յ նա աշխատողի կարիք ունի:–Հիասթափությանս հանելով իր տեղից, նորից թագավորեց ինձ ժամանակավոր հյուր եկած ոգևորությունը:– Մի քանի րոպե որ սպասեք` ես կկանչեմ, կգա:Եկավ սկզբից սև, երկար անձրևանոցը, որն ինձ մտովի տեղափոխեց Հայաստան… (նկատել էի, որայնտեղ են շատ սիրում սև գույնը ու երկար, ազդեցիկ անձրևանոցները), հետո հեռախոսն ու երևի շքե՛ղ մեքենայի բանալիները։ Չէ, ինքն էլ երևաց ու բարևից անմիջապես հետո ասաց.–Արի մտնենք խանութ:–Այ, էս տե՛ղ ես աշխատելու,– ցույց տալով երշիկեղենի բաժինը, որտեղ, աշխատանքային պոստում, կանգնած էր մի ջահել, սիրուն աղջիկ, ավելացրեց.– Բայց դու սկզբից պետք է սովորես, չեմ կարծում, որ գործ ես ունեցել կշեռքի հետ:Դե, մեր հայերն ուրիշ են, էլի, անցավ մտքովս, առանց հարցուփորձ անելու, իսկույն հասկանում են`ով ինչի է տիրապետում: Մեկ էլ` «Դե լա՛վ, մենքգնացինք»: Ասածի իմաստը չհասկանալով, հարցրի` հիմա կօգնի՞ ինքը, որ ես սովորեմ:– Չէ, դու ինձ հետ ես գալիս, գնում ենք իմ մյուս խանութը, այնտե՛ղ քեզ պիտի սովորեցնեն:–Իսկ չի՞ կարելի այստեղ սովորել։ Կողքի կկանգնեմ, չեմ խանգարի, մինչև խանութի փակվելը էլի մի քիչ պատկերացում կունենամ աշխատանքից,– շարունակեցի ես:Տղամարդը զարմացած, որ երևի այսքան աշխատանքային դժբախտության մեջ փորձում եմ հանդիմանել իրեն, միանգամից փոխվեց ու մտավ կուլտուրական գոտի. գործի դրեց անցյալից իմացած մի քանի սիրալիր, հայերեն անմեղ բառեր.– Չէ, դու իրեն կխանգարես, համ էլ կգնանք, ճամփին մի լավ խորովածանոց կա, կնստենք, քեզ կհյուրասիրեմ, ու այնտեղից էլ կգնանք իմ մյուս խանութը:Միանգամից զգաստացած, շարժվեցի դռան ուղղությամբ, որն ինձ ներս թողնելով, չէր փակվել:Չվիրավորելու ներքին տագնապով, կարգավորեցի ձայնս ու շարունակեցի.– Ցավում եմ, որ դուք չհասկացաք իմ որոնածը, որի անունը աշխատանք է, իսկ խորովածի համար` շնորհակալություն, Երևանում ավելի համով են պատրաստում, միայն դա կա իմ ու Ձեր հայրենիքում։Սկսվեցին նոր որոնումներ… ԳԱՅԱՆԵ ՓԱՅՏՅԱՆ
